گاز

انواع روش های گندزدایی

انواع روش های گندزدایی شامل موارد زیر می باشد که هر کدام دارای اثرات اختصاصی و محدودیت های خاص خود می باشند.

حرارت خشک (فور)

حرارت رایج ترین عامل فیزیکی برای آلودگی زدایی پاتوژنها است. حرارت خشک اصلا موجب خوردگی نمی شود و برای بسیاری از وسایل آزمایشگاهی که توانایی مقاومت در حرارت های ۱۶۰ درجه سانتی گراد و بالاتر به مدت ۲ تا ۴ ساعت را دارند، به کار گرفته می شود. دستگاه فور در 160درجه سانتی گراد به مدت 2 ساعت، در 171 درجه سانتی گراد به مدت 1ساعت، در 180 درجه سانتی گراد به مدت 30دقیقه و در 191 درجه سانتی گراد به مدت 6 تا 10 دقیقه وسایل را استریل می کند. روغن ها، گازهای آغشته به وازلین، پودرها، سوزن ها ، تیغ ، پنس ،قیچی ، نوک الکترو کوتر، دریل ها، فرزها، مته ها، لوله های شیشه ای و آینه ها را سترون می کند.

حرارت مرطوب (اتوکلاو)

حرارت مرطوب وقتی به صورت اتوکلاو استفاده می شود، موثرترین است. استفاده از بخار اشباع شده تحت فشار (اتوكلاو کردن) مفیدترین و قابل اعتمادترین استریلایزر وسایل آزمایشگاهی است. برای اغلب مقاصد شرایط زیر برای اتوکلاوهایی که به طور صحیح استفاده می شوند، مناسب است.

زمان نگهداری ۳ دقیقه در C° 1۳۴
زمان نگهداری ۱۰ دقیقه در C°۱۲۶
زمان نگهداری ۱۵ دقیقه در C°۱۲۱
زمان نگهداری ۲۵ دقیقه در C°۱۱۵

نمونه هایی از اتوکلاوهای مختلف شامل موارد زیر است:

Gravity displacement autoclaves

شکل (۱) ساختار عمومی یک اتوکلاو Gravity displacement را نشان می دهد. بخار تحت فشار وارد محفظه شده و هوای سنگین تر را به سمت پایین جابه جا نموده و از طریق دریچه در خروجی که با یک فیلتر HEPA تعبیه شده است خارج می شود.

Per – Vacuum autoclaves

این دستگاه اجازه می دهد هوا از محفظه خارج شود قبل از اینکه بخار وارد شود، هوای خارج شده از طریق یک دریچه مجهز به فیلتر HEPAخارج می شود. این اتوکلاوها می توانند در دمای c۱۳۴ کار کنند، بنابراین دوره استریلیزاسیون به مدت ۳ دقیقه کاهش می یابد. از این اتوکلاوها به دلیل وجود خلاء نمی توان برای استریل نمودن مایعات استفاده نمود.

Fuel – heated – pressure cooker autoclaves

این اتوکلاوها فقط در زمانی استفاده میشوند که اتوکلاوهای نوع 1 موجود نباشد. این اتوکلاوها از بالا پر می شوند و حرارت به وسیله گاز، الکتریسته یا دیگر انواع سوخت حرارت داده می شوند. آب موجود در ظرف بر اثر حرارت تبخیر شده و هوا از طریق یک روزنه حفاظتی خارج می شود. وقتی تمامی هوا خارج شد، دریچه روی وزنه بسته شده و حرارت کاهش می یابد. حرارت و فشار تا زمانی بالا می رود که دریچه ایمنی از قبل روی درجه تنظیم شده است. در پایان هر دوره حرارت پایین آمده و دما تا c ۸۰ و یا پایین تر می افتند، قبل از این که سرپوش باز شود.

اتوکلاو Gravity Displacement

بار کردن اتوکلاو (Loading autoclaves)

وسایل بایستی به آزادی درون محفظه قرار داده شوند که بخار به راحتی در آن نفوذ نموده و هوا خارج شود. بسته ها باید به گونه ای باشد که بخار به کلیه محتویات آن برسد.

احتیاطات لازم در هنگام استفاده از اتوکلاوها

هنگام استفاده از محفظه های تحت فشار، موارد زیر می توانند باعث کاهش مخاطرات مرتبط شوند.

• مسئولیت به کار انداختن و مراقبت روزمره اتوکلاو بایستی به افراد آموزش دیده محول شود.
• یک برنامه برای جلوگیری از مخاطرات شامل بازرسی منظم محفظه ها، دربها و کنترل آنها به وسیله فرد آموزش دیده وجود داشته باشد.
• بخار بایستی اشباع شده و عاری از مواد شیمیایی (از قبیل مهارکنندگان خوردگی) که می تواند به وسایل استریلیزه شده آسیب برساند، باشد.
• همه موادی که نیاز به اتوکلاو شدن دارند بایستی درون ظروفی قرار گیرند که اجازه هوا و نفوذ مناسب حرارت را بدهند، حفره ها بایستی آزاد بسته شوند که بخار بتواند به کلیه مواد موجود در یک بار برسد.
• در مورد اتوکلاوهای بدون قفل ایمنی، دریچه اصلی بخار بایستی بسته بوده و قبل از باز کردن درب، اجازه داده شود دما به کمتر از C° ۸۰ برسد.
• در جائی که مایعات اتوکلاو می شوند تنظیم خروجی بایستی به آهستگی انجام شود، چون ممکن است مایعات به علت دمای بالا، اصطلاحا سر برود.
• کاربرها بایستی هنگام باز کردن اتوکلاو دستکش و نقاب محافظ بپوشند، حتی زمانی که دما به زیر 9c ۸۰ است.
• در پایش های روزمره عملکرد اتوکلاو، از اندیکاتورهای بیولوژیک یا ترموکوپل که در مرکز محتویات اتوکلاو قرار می گیرند استفاده شود، پایش منظم با ترموکوپل و وسایل ثبت، برای تعیین شرایط عملیاتی مناسب بسیار مطلوب است.
• در صورت وجود فیلتر در محفظه، بایستی هر روز آن را خارج نموده و کاملا تمیز شود.
• بایستی دقت شود که دریچه آزادسازی فشار بخار اتوکلاو به وسیله کاغذ و غیره بسته نشده باشد.
• در این دستگاه دما 134-121 درجه سانتی گراد است و زمان بسته به نوع دستگاه 4تا 30 دقیقه متفاوت است.

مواد شیمیایی استریل کننده

برخی از مواد شیمیایی را می توان با افزودن غلظت و یا افزودن مدت زمان به منظور استریل کردن به کار گرفت. محلول گلوتار آلدهید 2درصد تا 20 دقیقه برای گندزدایی وسایل به کار می رود ولی وقتی 6تا ۱۰ ساعت به کار رود در حد استریل کننده عمل می نماید. هیدروژن پراکساید. غلظت های بالای هیپوکلریت سدیم و پر استیک اسید نیز از مواد شیمیایی استریل کننده هستند.

شعله

از شعله چراغ الکلی به منظور استریل کردن در آزمایشگاه ها استفاده می شود.

جوشاندن

ضرورت همه میکروارگانیزم ها و یا پاتوژنها را نمی کشد، اما می توان از آن به عنوان آلودگی زدایی در زمانی که روش های دیگر (آلودگی زدایی یا ضدعفونی کردن شیمیایی و اتوکلاو کردن) وجود ندارد یا در دسترس نیستند، استفاه نمود.

سوزاندن

سوزاندن همراه با یا بدون آلودگی زدایی اولیه، برای ضد عفونی و از بین بردن لاشه های حیوانات و زباله های بافتی و دیگر زباله های آزمایشگاهی مفید است. توجه شود موقع سوزاندن قطرات که ممکن است حاوی ارگانیسم زنده باشند از آن پراکنده نگردد.

سوزاندن مواد عفونی به جای اتوکلاو کردن فقط در صورتی که کوره های مخصوص تحت کنترل آزمایشگاهی وجود داشته باشد، توصیه می شود.

سوزاندن مناسب به وسایل مناسب برای کنترل دما و یک محفظه سوزاندن دوم نیاز دارد. اما بسیاری از کوره ها به ویژه آنهایی که یک حفره احتراق دارند برای خاکستر کردن مواد عفونی، لاشههای حیوانی و پلاستیکها نامطلوبند. بعضی از مواد ممکن است به طور کامل از بین نروند و از طریق دودکش به بیرون جریان یابد که این امر سبب آلودگی اتمسفر با میکروارگانیزم ها، دود و مواد شیمیایی سمی می شود.

به هر حال، انواع بسیار مناسب برای محفظه های احتراق وجود دارد. دمای مطلوب در محفظه اول بایستی حداقل ۸۰۰ درجه سانتی گراد و در محفظه دوم حداقل ۱۰۰۰ درجه سانتی گراد باشد.

انهدام

انهدام زباله های پزشکی و آزمایشگاهی موضوعی است که به مقررات گوناگون بین المللی، ملی و منطقه ای بستگی دارد، همواره باید آخرین نسخه های این گونه مستندات قبل از طراحی و اجرای برنامه، انهدام زباله های دارای مخاطرات زیستی مورد مطالعه و مشورت قرار گیرند به طور کلی خاکستر کورهها ممکن است همانند زباله های معمولی خانگی تلقی شوند و براساس مجوزهای محلی دفع بشوند.

زباله های اتوکلاو شده ممکن است به وسیله خاکستر شدن و یا در گورستان زباله های مجوزدار دفع بشوند.

نورصنعت فردوس